ျမန္မာတုိ႔၏အတာသၾကၤန္

ျမန္မာတုိ႔ရဲ႔သၾကၤန္

သႀကၤန္ဟူသည္မွာ ပါဠိဘာသာ “သကၤႏၲ”(Saṇkanta) မွ သကၠဋဘာသာ “သႀကၤန္” (Saṇkran)  ဟူေသာ ေ၀ါဟာရသုိ႔ေျပာင္းလဲလာက ျမန္မာတုိ႔က သၾကၤန္ဟု သကၠတနာမည္ေခၚလွ်က္ “ေျပာင္းေရႊ႕ျခင္း”ဟု အဓိပၸါယ္ရေပသည္။ ဤမဟာသႀကၤန္ကူးေျပာင္းျခင္းသည္ အာေပါဓာတ္ မိုးနကၡတ္ ေရရာသီငါးၾကင္း႐ုပ္အမွတ္အသားရွိေသာ မိန္ရာသီိမွ ဆိတ္႐ုပ္သဏၭာန္၊ ဆိတ္တို႔၏ သေဘာ ပူေသာမိႆရာသို႔ တနဂၤေႏြၿဂိဳဟ္မင္းကူးေျပာင္း၀င္လာျခင္းျဖစ္၍ ကူးေျပာင္းေသာ ရာသီအိမ္အားေလ်ာ္စြာ သႀကၤန္ေရတို႔ျဖင့္ဆီးႀကိဳၾကျခင္းျဖင့္ ေရဖ်န္းသဘင္ေပ်ာ္ရႊင္ကစားျခင္းတည္း ဟူေသာ အတာသဘင္ သည္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ေပသည္။ သာသနာ၀င္က်မ္းမ်ားအရ ကပၸီလ၀တ္ျပည္ သာကီ၀င္မင္းမ်ိဳးတို႔ ေရဖ်န္းသဘင္ကစားၾကျခင္းသည္ အတာသဘင္၏သမိုင္းစဥ္တြင္ ေရွးအက် ဆံုးေသာမွတ္တမ္းတရပ္ျဖစ္ေပသည္။ ထိုေနာက္မဟာရာဇ၀င္တြင္ ေဖာ္ျပပါရွိေသာပုဂံျပည္ နရသီဟပေတ့၊ တ႐ုတ္ေျပးမင္းလက္ထက္ က်င္းပျခင္းသည္ ဒုတိယေျမာက္ျဖစ္၍ ျမန္မာျပည္အတြက္ဆိုလွ်င္ ေရွးအက်ဆံုးေတြ႔ရေသာ အတာသဘင္မွတ္တမ္း ျဖစ္ေပသည္။ ျမန္မာတို႔၏ ထီိးမူနန္းရာအစဥ္လာယဥ္ေက်းမႈမ်ားသည္ သာကီ၀င္မင္းတို႔၏ ထံုးတမ္းစဥ္လာမွ သက္ဆင္းခဲ့သည္သာမ်ား၍ ဤေရဖ်န္းသဘင္က်င္းပျခင္းလည္း ထိုအတူပင္ျဖစ္ေပသည္။ တ႐ုတ္ေျပးမင္းလက္ထက္ ေရဖ်န္းသဘင္ ကစားပံုမွာ နန္းေတာ္ကသည္ ျမစ္ဆိပ္သိုု႔တိုင္ေအာင္ တေလွ်ာက္တည္း တဲေဆာက္ၿပီးေသာ္ လူမျမင္သာေအာင္ ကာရံၿပီးလွ်က္ နန္းေတာ္ကမိဖုရား ေမာင္းမတို႔ႏွင့္တကြ တဲတန္းဥမင္သုိ႔ ႂကြသြား၍ ေရဆိပ္မွာ ေရကစားျခင္း ျဖစ္သည္။

ထုိသၾကၤန္ပြဲေတာ္သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံသာမက ထုိင္း၊ ကေမၻာဒီယား၊ လာအုိ စေသာႏုိင္ငံတုိ႔၌လည္း က်င္းပၾကေပသည္။ ျမန္မာတုိ႔၏ ႏွစ္တႏွစ္၏ အစဆုံးလျဖစ္ေသာ တန္ခူးလတြင္ သၾကၤန္ပြဲေတာ္ကုိက်င္းပသည္။ သၾကၤန္ကာလသည္ သၾကၤန္အႀကဳိ အၾကတ္ အတက္ ေန႔ဟုသတ္မွတ္ထားၾကသည္။ အၾကတ္ေန႔သည္ ပုံမွန္မရွိေပ။ တခ်ဳိ႔ႏွစ္မ်ား၌ အၾကတ္ရက္သည္ ၂ ရက္မွ်ရွိသည္။ ယၡဳေခတ္ကာလ၌ သၾကၤန္တြင္းကာလမ်ားတြင္ လူငယ္လူရြယ္သာမက အရြယ္ေပါင္းစုံ ေရသြန္းေလာင္းျခင္း၊ ပက္ဖ်န္းျခင္းကုိေပ်ာ္ရြင္စြာဆင္ႏြဲၾကသည္။

ျမန္မာတုိ႔သည္ အေပ်ာ္အပါးပြဲလမ္းသဘင္ကုိ ခုန္မင္မက္ေမာၾကသည္။ ျမန္မာတုိ႔၏ ၁၂ လသည္လည္း ပြဲသဘင္မရွိေသာလဟူသည္မရွိေလာက္ေပ။ ပင္ကုိယ္စရုိက္မွာလည္း ေပ်ာ္ေပ်ာ္ေနတတ္ၾကသည္။ လူတေယာက္ႏွင့္တေယာက္စကားေျပာ လွ်င္ျပဳံးျပီးေျပာတတ္ၾကသည္။ သည္ပင္ကုိယ္စရုိက္သည္ခ်စ္စရာေကာင္းေသာ စရုိက္ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္အေပ်ာ္လြန္လွ်င္ လည္းမေကာင္းေတာ့ေပ၊ အေပ်ာ္လြန္ပ်က္တတ္သည္ဟု လူႀကီးသူမတုိ႔ သတိေပး ဆုံးမတတ္ၾကသည္။ ပ်က္ရုံတင္မကပဲေသတဲ႔အထိေတာင္ျမန္မာတုိ႔ကေပ်ာ္ၾကသည္။ တႏွစ္တႀကိမ္ သၾကၤန္ကာလအတြင္း ထိခုိက္ဒဏ္ရာရသူမ်ား ေသေက်ေသာသူမ်ားကုိ ျမင္ေတြ႔ေနၾက ရသည္။ ထုိေၾကာင့္ အျခင္းျခင္းေရသြန္းေလာင္းရာ၌ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်းသြန္ေလာင္း ပက္ဖ်န္းရန္လုိ ေပသည္။ ေရွးဘုရင္မ်ားလက္ထက္၌ ျပည္သူတို႔အား အခါ (၃) ရက္အတြင္း ထံုးစံရွိသည့္အတိုင္း နံနက္ ညေနအခ်ိန္တြင္သာ ေရၾကည္ေရေအး၊ အေမႊးအထံုရည္မ်ားႏွင့္ ယဥ္ေက်းဖြယ္ရာ ပက္ဖ်န္းကစား ၾကရမည့္အေၾကာင္းကို ၿမိဳ႕တြင္းၿမိဳ႕ျပင္ ရပ္စုကြက္စုမ်ား၌ သႀကၤန္မက်မီကပင္ တင္ႀကိဳ၍ ေမာင္းေၾကးနင္းခပ္ကာ သတိေပးခဲ့ၾကသည္။ ယၡဳေခတ္ကာလသည္လည္း ေရႊျမန္မာတုိ႔ သည္ မိမိတုိ႔ဓေလ့ထုံးစံုပြဲသဘင္ကုိ မိမိတုိ႔၏ကုိယ္ပုိင္ယဥ္ေက်းမူ႔ ၀တ္စားဆင္ယင္မူ႔တုိ႔ျဖင့္ တန္ဘုိးျမင့္ဘုိ႔လုိေပသည္။ 

ဦးေခါင္းေဆးေလွ်ာ္ျခင္း

သုိ႔ေသာ္ လူႀကီးလူ ငယ္မ်ားစြာလည္း ဘုရားေက်ာင္းကန္သြားလ်က္ ဥပုသ္သတင္းေဆာက္တည္ျခင္း၊ ဘာသာေရးကိစၥ မ်ားေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ ကုသုိလ္ေကာင္းမူ႔တုိ႔ကုိျပဳၾကသည္။ သၾကၤန္တြင္းကာလမ်ား၌ ဒုလႅဘ ရဟန္း၀တ္ျခင္း၊ သီလရွင္၀တ္ျခင္း၊ တရားစခန္းမ်ား၀တ္ေရာက္အားထုတ္ျခင္းတုိ႔လည္းရွိၾကသည္။ထိုျပင္ သႀကၤန္အခါတြင္ ျပဳသင့္ျပဳထိုက္ေသာ ကိစၥတရပ္ရွိေပေသးသည္။ ယင္းမွာ ႏွစ္္္ဆန္း ၁ ရက္ေန႔၌ ဦးေခါင္းေဆးေလွ်ာ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ဦးေခါင္းေဆးေလွ်ာ္ျခင္းသည္ မိမိတို႔ ကိုယ္အဂၤါတြင္ အျမင့္ျမတ္ဆံုးျဖစ္ေသာ ဦးေခါင္းဆံပင္ဖ်ား၌ ေနာက္ႏွစ္ကတင္ရွိ ပါလာခဲ့ေသာ ေခ်းေညႇာ္အညစ္အေၾကးမ်ားကို ကူးေျပာင္းလတံၱ႔ေသာ ႏွစ္တႏွစ္ဦးဘက္ဆီိသို႔ မပါေစရန္အတြက္ဟု အယူရွိၾကေပသည္။ နိမိတ္မဂၤလာယူျခင္းပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း စိတ္၏ သန္႔ရွင္းမႈ၊ ကိုယ္၏ သန္႔ရွင္းမႈဟု အက်ိဳးျပဳရာေရာက္၍ ျပဳသင့္ျပဳထုိက္ေသာ ကိစၥပင္ျဖစ္သည္။ ျမီဳ႔ ရြာ ေက်းလက္ေဒသမ်ားစြာ၌လည္း ႏွစ္ဆန္း ၁ ရက္မ်ားတြင္ အဖုိးအဖြားမ်ား၊ မိဘဆရာမားမ်ားအားကန္႔ေတာ့ျခင္း၊ သက္ႀကီးရြယ္အုိအဖုိးအဖြားတုိ႔ကုိ ေခါင္းေလ်ာ္ေပးျခင္း၊ ေျခသည္းလက္သည္းလွီးျဖတ္ေပးျခင္း၊ ညေနခ်မ္းအခါ၌ ဘုရားေက်ာင္းကန္ေစတီတုိ႔မွျပန္လာေသာ အဖုိးအဖြားတုိ႔ေရခ်ဳိးရင္ေရခ်မ္းအုိးမ်ားတည္ထားျခင္းတုိ႔ျပဳလုပ္ၾကသည္။

ဆီသည္ ရြာစား “လက်္ာေရႊေတာင္” ဘြဲ႔ရ ဦးေအာင္ႀကီးဆို “သာစြေလ” အစခ်ီေသာ (၁၂) ရာသီဘြဲ႕လူတား မိႆရာသီ တန္ခူးလဘြဲ႔တြင္ “ေကာင္းကင္မိုးလ၊ စိတၱရႏွင့္၊ မိႆရာသီ၊ အညီခါေက်ာ္၊ ႏွစ္ဦးေပၚက၊ ကံ့ေကာ္ရင္ကတ္၊ ပင္တိုင္းၫြတ္မွ်၊ ပြင့္၀တ္ေ၀ေ၀၊ ေတာင္ေလသုတ္ျဖဴး၊ လတန္းခူးမူ၊ ျမဴးထူးေပ်ာ္ရႊင္၊ တာသဘင္၀ယ္၊ ဆင္ယင္တုပ၊ လွရရတည့္၊ ၿငိမ့္မွ်ေစာင္းျငင္း၊ အဲသီခ်င္းႏွင့္ ထံုသင္းနံ႔သာ၊ ေရသီဒါငယ္၊ စမၸာကရမက္၊ ပန္းေပါင္းဖက္၍၊ ေရႊခြက္အျပည့္၊ ေမႊးမ်ိဳးထည့္မွ၊ လည္လွည့္ဆူလွယ္၊ ကင့္စံပပယ္လ်က္၊ ၿပံဳးရယ္ရႊင္အား၊ စံေပ်ာ္ပါးသည္၊ ကစားထံုရည္ဖ်န္းတည့္ေလး။ ပြင့္လင္းစည္သည္၊ ေရႊျပည္ေရႊ၀နန္းတည့္ေလး။” ဟူ၍ စပ္ဆိုခဲ့ျခင္းျဖင့္ ေရွးခတ္ျမန္မာတို႔ အတာသဘင္ကို ယဥ္ေက်းသိုက္ၿမိဳက္စြာ ဆင္ႏႊဲခဲ့ပံုကို သိႏိုင္ေပသည္။ 

ရတနာပံု မႏၲေလးေခတ္သို႔ ေရာက္သည့္အခါ၌ကား အတာသဘင္၏ ယဥ္ေက်းမႈစံခ်ိန္သည္ အထြတ္အထိပ္သို႔ တိုင္ေလေတာ့သည္။ ယင္းအေၾကာင္းကို ထိုေခတ္က စပ္ဆိုသီေရးခဲ့သည့္ ကဗ်ာ၊ လကၤာမ်ားတြင္လည္းေကာင္း၊ ရာဇ၀င္ေတာ္ႀကီ၌လည္းေကာင္း ေတြ႔ျမင္ဖတ္႐ႈႏိုင္ေပသည္။

 အထူးသျဖင့္ သႀကၤန္အခါတြင္ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ ေရွာင္ၾကဥ္ထိုက္သည့္ကိစၥမ်ားကိုလည္း ထုိအခ်က္မ်ားကုိ မဟာသႀကၤန္စာမ်ားတြင္ေဖၚျပထားသည္။ သႀကၤန္စာမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပပါရွိသည့္ ေရွာင္ၾကဥ္ရမည့္ အခ်က္တိုု႔မွာ-

“အိမ္ရာမမွား၊ သားငါးသုတ္သင္၊ သစ္ပင္ခုတ္ျမစ္၊ ပုတ္ခတ္ငိုုေႂကြး၊ ကိုယ္ေသြးထုတ္ျခင္း၊ ဆီနႏြင္းက၊ ေသာက္ျခင္းေသစာ၊ ဥစၥာထုတ္သြင္း၊ ေအာင္တမန္ေစလႊတ္ျခင္း၊ ဤ (၁၀) ပါးေသာ အမႈတို႔ျဖစ္ေပသတည္း” ဤ (၁၀) ပါးေသာ အမႈတို႔ကို လူမဆိုထားဘိ္ သိၾကားမင္းေသာ္လည္း ေရွာင္ၾကဥ္ရာ၏ဟု ပညတ္ခ်က္ထုတ္ထားရာ၊ တကယ္လည္းေရွာင္ၾကဥ္သင့္ေသာ အခ်က္မ်ားျဖစ္ၾကသျဖင့္ ေရွာင္သင့္သည္ကို ေရွာင္၍ ေဆာင္သင့္သည္ကို ေဆာင္ၾကလွ်င္အေကာင္း ဆုံးျဖစ္သည္။ ေရာက္ရွိလာေတာ့မည္ သၾကၤန္အခ်ိန္အခါမွာ ေရႊျမန္မာတုိ႔အေနနဲ႔ ေရႊတန္ဘုိးကုိေရွးရူ လ်က္ တန္ဘုိးမျဖတ္ႏုိင္ေသာ ျမန္မာယဥ္ေက်းမူ႔ထုံးထမ္းအစဥ္အလာတုိ႔ျဖင့္ အတာသၾကၤန္ကုိႏြဲေပ်ာ္ ႏုိင္ၾကပါေစလုိ႔ဆႏၵျပဳရင္း-ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၏ -တန္ခူးလ-သၾကၤန္ကဗ်ာျဖင့္အတာသၾကၤန္ကုိႀကိဳဆုိလုိက္ပါ သည္။

တန္ခူးလ

မခူးခ်င္စမ္းပါနဲ႔
ႏွစ္ဆန္းခါေတာ္မီမို႔
ဇေမၺာ္ရည္ ေျပေျပလိမ္းကာပ
ခမ္သိမ္းနယ္စံုစံုသို႔
ပြင့္ငံုကို လင့္ကုန္ၾကေတာ့လို႔
ေခါင္းၾကြကာ ဆာေဝေဝန႔ဲ
သူလဲေလ ေလာကီသားလိုပ
ၾကားျခင္လွေပလိမ့္မယ္။

တသိန္တင့္ပါဘိ
တိမ္ျမင့္ ရီျပာျပာက
ၾကည္သာသာ ပင့္ေလအျဖဴးတြင္ျဖင့္
တီတာတာ ပြင့္ေ႐ႊဖူးငယ္တို႔
လည္ယွက္ကာ ဘယ္ညာလူးေလေတာ့
သူတို႔လို ဘယ္သူျမဳးႏိုင္ပါ့
ထူးပါဘိတယ္။

ေဇာ္ဂ်ီ

က်မ္းကုိး=  ျမန္မာဆယ့္ႏွစ္လ အေၾကာင္း (ေမာင္ထင္)

              (လူထုဂ်ာနယ္ ၂၇ မတ္လ၊ ၁၉၅၅) မွတ္-၆၀ မွ)

               Myanmar online encyclopedia